Aktualności

Problem zatorów płatniczych jest zmorą polskiej gospodarki.
Odsetek nieterminowych płatności w Polsce od lat jest na jednym z najwyższych poziomów w całej Unii Europejskiej. Obecnie w dobie pandemii COVID-19 problem ten narasta i nawet niemal 70 proc. przedsiębiorców ma do czynienia z kontrahentami nieregulującymi płatności na czas.

Raport „European Payment Report 2020”, który został opublikowany na koniec III kwartału 2020 r. wskazuje, że problemy z nieterminową płatnością dotykają aż 70 proc. polskich firm. Co więcej, dane przedstawione przez BIG InfoMonitor w raporcie „Skaner MSP” pokzują, iż jedna trzecia firm boryka się z opóźnieniami w płatnościach przekraczającymi 60 dni. Te statystyki nie wróżą najlepiej całej polskiej gospodarce. Oznaczają one, że w czasie pandemii powiększa się luka płatnicza, co w dłuższym terminie może przynieść falę zwolnień, a nawet bankructw całych przedsiębiorstw.
Bierna walka z zatorami płatniczymi

Jeszcze na początku 2020 r. wydawało się, że będzie to przełomowy czas dla polskich firm. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) zyskał nowe kompetencje, które miały pomóc mu w walce z nierzetelnymi płatnikami, będącymi obciążeniem dla polskiej gospodarki. Do kompetencji UOKiK miało należeć identyfikowanie takich przedsiębiorstw, a następnie ich karanie. Ponadto wprowadzono wiele zmian mających na celu usprawnienie płatności na polskim rynku B2B, m.in. obowiązek corocznego raportowania sprawozdania o stosowanych termi- nach płatności czy rozszerzenie kata- logu czynów nieuczciwej konkurencji o działania polegające na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za wystawione faktury. Jednakże ogólnoświatowa pandemia COVID-19 skutecznie odsunęła te działania w czasie. W momencie, kiedy wszystkie gospodarki walczą z kryzysem będącym efektem lockdownów, rządy państw zaczęły bardziej liberalnie podchodzić do problemów zatorów płatniczych. Co więcej, podobne zjawisko jest również zauważalne u samych przedsiębiorców. Dane przedstawione przez BIG InfoMonitor pokazują, że aż 41,3 proc. polskich firm w żaden sposób nie reaguje na opóźnienia przekraczające 60 dni. Natomiast zaledwie 13,8 proc. wskazało, że w czasach pandemii bardziej rzetelnie przygląda się swoim kontrahentom, a niewiele ponad 11 proc. natychmiastowo reaguje na wszelkie opóźnienia w płatnościach.

Poważne zagrożenie

Bierna postawa samych przedsiębiorców powoduje tylko powiększanie skali zatorów płatniczych. W konsekwencji te wpływają na lukę płatniczą, czyli różnicę między oferowanymi terminami płatności a czasem realnego uiszczenia faktur. Według raportu „European Payment Report 2020”, w sektorze B2B różnice te sięgają 17 dni, natomiast w sektorze publicznym jest to aż 20 dni. Biorąc pod uwagę, że średnia luka płatnicza dla całej Unii Europejskiej wynosi 15 dni, można zauważyć zdecydowanie gorszą sytuację w Polsce. Jedynie z sektora B2C napływają pozytywne informacje, ponieważ tam luka płatnicza w naszym kraju wynosi 9 dni.
Co więcej, należy zwrócić uwagę na to, iż w sektorze B2B w dobie pandemii COVID-19 wystąpiło nieformalne zezwolenie na wydłużanie terminów płatności. Część kontrahentów podchodzi do tego w sposób nieformalny, nie regulując faktur w wyznaczonym czasie. Natomiast druga część firm wymusza wydłużanie terminów, a będący pod presją niepewnych czasów przedsiębiorcy godzą się na takie niekorzystne dla nich warunki. Skłonność do tego typu ustępstw jest wyjątkowo duża, ponieważ w czasach recesji każdy chce mieć jak najbardziej zdywersyfikowane i lojalne portfolio odbiorców towarów i usług.

Na efekty takiego podejścia do prowadzenia działalności gospodarczej nie trzeba było długo czekać. Najnowsze badanie „Jak pandemia zmieniła biznes?” przeprowadzone na zlecenie Krajowego Rejestru Długów pokazuje, że ponad 2/3 przedsiębiorców odczuwa negatywne skutki koronawirusa – aż 63 proc. respondentów ograniczyło wydatki związane z inwestycjami w biznes, w tym 27 proc. firm wstrzymało się z zatrudnianiem nowych pracowników. Natomiast blisko 20 proc. przedsiębiorstw zrezygnowało z wprowadzenia dodatkowych innowacji w swojej działalności gospodarczej. Co więcej, niemal 50 proc. przedsiębiorców spodziewa się, że ich sytuacja finansowa w najbliższym czasie może ulec pogorszeniu. To wszystko, w tym momencie, nie pozwala pozytywnie myśleć o możliwościach polskiej gospodarki.
Szansa na wyjście z finansowego marazmu

Należy jednak pamiętać, iż większość firm nie jest skazana na stagnację. Prowadzenie biznesu przede wszystkim powinno wiązać się z ciągłym rozwojem i udoskonalaniem oferty. Jednak, aby tak się stało, niezbędny jest kapitał. Co jednak zrobić w sytuacji, kiedy jest on uwięziony w przeterminowanych fakturach?
Przede wszystkim przedsiębiorcy powinni być proaktywni w kontaktach z nierzetelnymi kontrahentami. Firmy mogą już we własnym zakresie prowadzić miękką windykację, natomiast kiedy nie przyniesie to spodziewanych efektów, można zaangażować profesjonalną firmę, która wykorzystując sprawdzone procedury i mając odpowiednie zaplecze prawne pomoże odzyskać należności. Należy mieć jednak świadomość, że dopuszczenie do twardej windykacji nie zawsze może pozytywnie wpłynąć na dalsze relacje biznesowe.

Dlatego w momencie, kiedy przedsiębiorcy zależy na komfortowej współpracy z kontrahentami, a przy okazji dąży do zachowania płynności finansowej, powinien on rozważyć skorzystanie z faktoringu. Mnogość rodzajów tej usługi pozwala dobrać taką, która będzie dopasowana do potrzeb niemalże każdej firmy. Obecnie faktorzy oferują swoim klientom różnorodne produkty, m.in. skierowane do przedsiębiorstw specjalizujących się w transakcjach międzynarodowych, z cesją cichą czy z ubezpieczeniem należności, co jest w stanie zapewnić wypłatę faktorantowi, niezależnie od tego, czy kontrahent wywiązał się z płatności w wyznaczonym terminie.
Co więcej, w czasach kryzysu gospodarczego faktoring jest najłatwiej dostępną formą zewnętrznego finan- sowania przedsiębiorstwa. W przypadku tej usługi faktorzy skupiają się głównie na ocenie ryzyka handlowego pomiędzy klientem a odbiorcą. Dzięki takiemu spojrzeniu nie interesuje ich badanie zdolności kredytowej faktoranta, ponieważ zabezpieczana jest konkretna transakcja. Stąd też, szczególnie w czasie kryzysu gospodarczego, faktoring jest przystępnym rozwiązaniem dla każdego przedsiębiorcy, niezależnie od tego, na jaką skalę prowadzi działalność.

Klaudiusz Sytek prezes zarządu, AFORTI Factor

Po trzech kwartałach zbankrutowało nawet mniej firm niż rok temu. To jednak tylko pozory, że w gospodarce dzieje się tak dobrze, bo sytuacja może szybko się odmienić.

Patrząc na dane o liczbie upadłości, można pomyśleć, że Polska jest w szczycie koniunktury, a gospodarka kwitnie. Po trzech kwartałach 2020 r. upadłości było 354, 13,7 proc. mniej niż przed rokiem. Tylko 2,8 proc., wzrosła jedynie do 331, liczba postępowań restrukturyzacyjnych.
Jak wynika z danych wywiadowni gospodarczej Bisnode Polska, w ujęciu branżowym prowadzi handel, w którym przeprowadzono w sumie 161 takich postępowań. Ich liczba w ujęciu rocznym spadła niemal 15 proc., podobna skala redukcji postępowań dotyczy również firm produkcyjnych. Wszystko wskazuje na to, że na razie negatywne skutki pandemii zaowocowały głównie wzrostem liczby firm zawieszonych i na optymizm jest zdecydowanie za wcześnie. – Negatywne skutki pandemii będą odczuwalne z opóźnieniem i przesunięte w czasie. Choćby z powodu rządowych pakietów pomocowych, a także zawieszenia obowiązku składania wniosku o upadłość przez dłużnika. Pamiętajmy, że wiele z balansujących na granicy firm nadal jest pod wpływem rządowych pakietów pomocowych. Co utrzymuje je na powierzchni – mówi Tomasz Starzyk, rzecznik Bisnode Polska. – Można zaryzykować stwierdzenie, że statystyka upadłości jeszcze w dostatecznym stopniu nie odzwierciedla wpływu pandemii na polskim rynku. Prawdziwy efekt zobaczymy na koniec bieżącego roku, jeśli nie w przyszłym – dodaje.
Jak wynika z najnowszego badania przeprowadzonego przez firmę Bibby Financial Services, 71 proc. polskich małych i średnich przedsiębiorstw skorzystało z różnych form pomocy państwowej w ramach ochrony przed skutkami kryzysu wywołanego pandemią Covid-19. Większość MŚP borykała się w ostatnim półroczu z problemami z płynnością.
– Oprócz rozwiązań pomocowych, które były szeroko omawiane w mediach, warto również pamiętać o faktoringu, który – jak zwykle w takich czasach – odegrał swoją ważną rolę, ratując niejedną małą czy średnią firmę – mówi Jerzy Dąbrowski, prezes Bibby Financial Services.

Bisnode Polska podaje, że blisko 52 proc. firm, które upadły w pierwszym półroczu 2020, wykazywało opóźnienia w płatności faktur w trakcie roku przed upadłością. Tuż przed ogłoszeniem wyroku 75 proc. z nich miało kondycję złą. W rejestrze dłużników Bisnode na dzień przygotowania raportu widniało 35 proc. przyszłych bankrutów, mających już wtedy prawie 24,5 mln zł długu, z czego ponad 8 mln było opóźnione o ponad 121 dni.
Na razie dane wskazują, że pandemia na płatników dotąd opóźniających regulowanie zobowiązań podziałała mobilizująco. – Im gorzej z popytem, tym lepiej w spływie należności i tak w handlu i usługach dziś czeka na pieniądze za wykonane zlecenia czy sprzedany towar o połowę mniej firm niż w tym samym okresie przed rokiem. Również w pozostałych sektorach, w przemyśle i transporcie, można zaobserwować zmiany na lepsze, choć nie są one już tak znaczące – mówi Sławomir Grzelczak, prezes BIG InfoMonitor.

– Przed rokiem to właśnie firmy handlowe musiały najczęściej wykazywać się cierpliwością, bo niemal dwie trzecie z nich miało wśród kupujących kontrahentów, którzy przez ponad dwa miesiące od wyznaczonego terminu przekładali zapłatę. W tym roku gorzej niż w handlu sytuacja wygląda w transporcie i przemyśle, ale tam też jest lepiej niż w dobrym dla gospodarki 2019 roku – dodaje.
Niemniej nie można powiedzieć, aby sektor zupełnie bez szwanku wychodził z trudnej sytuacji.

Polski Związek Faktorów przedstawił siedem propozycji wsparcia przedsiębiorczości w Polsce przez rynek faktoringowy w okresie pandemii koronawirusa COVID-19. Przedłożył je Związkowi Banków Polskich i działającemu w jego ramach zespołowi zarządzania kryzysowego. Inicjatywa opiera się na zastosowaniu nadzwyczajnych środków, umożliwiających firmom, szybszy i prostszy dostęp do środków na działalność, a ich kontrahentom – m. in. wydłużenie terminów płatności lub odroczenie regulowania należności. 
 
Firmy faktoringowe od ponad 25 lat wspierają polskich przedsiębiorców w prowadzeniu działalności. Finansują ich rozwój i zapewniają środki na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb. Umożliwiają zamianę należności wynikających z wystawionych faktur na gotówkę. Pozwala to skutecznie zabezpieczyć płynność finansową i uniknąć zatorów płatniczych. Z ich usług korzysta już 18 tys. firm w Polsce.
 
Faktoring należy do usług, z których przedsiębiorcy korzystają po to, aby w prosty sposób i w krótkim czasie pozyskać gotówkę na bieżące zobowiązania. Sięgają po to rozwiązanie w przypadku, gdy wystawione przez nich faktury mają odroczone terminy płatności. Usługa stanowi alternatywę dla kredytu bankowego dla firm lub jego uzupełnienia.
 
Faktorzy współpracując na co dzień z przedsiębiorcami doskonale znają ich potrzeby i problemy, z jakimi przychodzi im się zmagać. W okresie nagłego, potężnego kryzysu ekonomicznego, wywołanego wybuchem pandemii koronawirusa COVID-19, którego czas trwania i skutki trudno obecnie przewidzieć, wsparcie firm w utrzymaniu ciągłości działania nabiera szczególnego znaczenia dla całej gospodarki. Dlatego Polski Związek Faktorów zdecydował się na zarekomendowanie firmom faktoringowym zastosowania nadzwyczajnych środków i głębokiego wsparcia klientów i ich kontrahentów. Faktorzy będą je realizować w zależności od strategii przyjętych przez grupy finansowe, do których należą, bądź zgodnie ze strategiami przyjętymi przez ich właścicieli.
 
PZF przedstawił je Związkowi Banków Polskich i działającemu w jego ramach zespołowi zarządzania kryzysowego. Zaapelował też do władz państwowych o zmiany w przepisach prawa, umożliwiające zastosowanie nadzwyczajnych środków przez branżę faktoringową. Inicjatywa opera się na siedmiu postulatach:

1. • włączenia faktoringu do programu wsparcia rządowego,
   • objęcia gwarancjami de minimis Banku Gospodarstwa Krajowego wszystkich produktów faktoringowych dla sektora MSP,
   • wydłużenia terminów płatności wynikających z faktur wystawionych przez faktorantów kontrahentom (oznacza to konieczność czasowego zawieszenia zapisów ustawy o terminach płatności w transakcjach handlowych, a także rezygnację ze stosowania sankcji z tytułu niestosowania zapisów ustawy, jeśli strony umowy się porozumieją się w tym zakresie i ustalą inny termin wymagalności, który będzie wiążący. W przypadku zaś ubezpieczenia kredytu kupieckiego oznacza to umożliwienie ubezpieczycielom wydłużenia terminów płatności także w transakcjach asymetrycznych),
   • czasowym nadaniu dłużnikom oraz klientom statusu regularnego w przypadku odroczenia terminu spłat wierzytelności (w tym restrukturyzacja zadłużenia) wraz z umożliwieniem faktorowi rezygnacji ze stosowania ratingu niewykonania zobowiązania, bez wpływu na rezerwy (w kontekście międzynarodowego standardu IFRS 9),
   • nowej definicji niewykonania zobowiązania, opartej na czasowym nadaniu statusu dłużnika lub klienta regularnego tym z nich, którzy spłacają zobowiązania z odroczonym terminem płatności (bez konieczności nadawania statusu niewykonania zobowiązania),
   • wsparcie w negocjowaniu z ubezpieczycielami kredytu kupieckiego wydłużania terminów płatności, jak i utrzymania dotychczasowych limitów ubezpieczenia,
   • zniesienie zakazu cesji wierzytelności w obrocie gospodarczym na gruncie Kodeksu cywilnego, w tym ustawowego zakaz cesji należności wobec SPZOZ, który utrudnia dostęp do finansowania obrotowego dostawcom szpitali.